ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Παρατηρήσεις του κ. Θεόδωρου Παπαγγελή, καθηγητή Λατινικής Φιλολογίας στο
τμήμα Φιλολογίας στο Α.Π.Θ. και οι σχετικές παραπομπές στη βιβλιογραφία:
Gildersleeve and Lodge, Latin Grammar, MacMillan 1968, σελ. 323, παρ. 518: Ακολουθία
χρόνων μετά από Απαρέμφατο (Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΑΣ): αν το απαρέμφατο είναι ιστορικού
χρόνου, τότε η εξάρτηση γίνεται από το ρήμα του αντίστοιχου χρόνου. Παράδειγμα: Dicit se
interrogasse (= λέει ότι ρώτησε) (συνεπώς το αντίστοιχο ρήμα είναι interrogavit) quid
ageres (σύγχρονο στο παρελθόν), quid egisses (προτερόχρονο στο παρελθόν), quid acturus
esses (υστερόχρονο στο παρελθόν).
Υποτακτική του παρακειμένου (egeris) για τη δήλωση του προτερόχρονου θα είχαμε ΜΟΝΟ
αν η φράση ήταν dicit se interrogare (όπου δηλαδή το αντίστοιχο ρήμα θα ήταν interrogat).
Ε.C. Woodcock, A New Latin Syntax, Methuen, Λονδίνο 1959, σελ. 223, παρ. 272
«Δευτερεύουσες προτάσεις στον Πλάγιο Λόγο»: Αn original historic tense of the
subjunctive remains unchanged, whatever the tense of the governing verb», ο εστί
μεθερμηνευόμενον: η υποτακτική ιστορικού χρόνου σε ευθύ λόγο ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ,
ανεξαρτήτως του χρόνου στον οποίο τίθεται το ρήμα εξάρτησης στον Πλάγιο Λόγο.
Παράδειγμα: Ευθύς λόγος: haec cum vidisset, Caesar constituit progredi (=όταν τα
διαπίστωσε αυτά ο Καίσαρ, αποφάσισε να προχωρήσει). Πλάγιος λόγος: Dicunt Caesarem,
cum illa vidisset, progredi constituisse.
Στην επίμαχη φράση (ως έχει στο δοθέν κείμενο) το praeripuisset της αιτιολογικής πρότασης
βρίσκεται μια χρονική βαθμίδα πίσω από τον παρακείμενο venit (= η γυναίκα είχε ήδη
«προκαταλάβει» τη δουλειά του κουρέα όταν «ήρθε» ο Βρούτος - εξ ου και ο
υπερσυντέλικος). ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΕΛΩΣ ΑΝΕΠΙΤΡΕΠΤΟ στην εξάρτηση η υποτακτική του
υπερσυντελίκου να μετατραπεί σε υποτακτική παρακειμένου, διότι στην περίπτωση αυτή θα
ακυρωνόταν η διαφορά στη χρονική βαθμίδα, τουτέστιν η πράξη του ρήματος praeripio θα
έπαυε να είναι προτερόχρονη εκείνης του venire.
ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΩΣ ΑΤΟΠΟ ΝΑ ΕΠΙΚΑΛΕΙΤΑΙ Η ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΚΑΝΟΝΑ ΠΡΟΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ PRAERIPUERIT.
Θεόδωρος Παπαγγελής
Καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο τμήμα Φιλολογίας του Α.Π.Θ.

Ο σχολιασμός έγινε στην ιστοσελίδα των Φροντιστηρίων Μπαχαράκη