ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Ν.Ε Γλώσσα : Θέματα και Ενδεικτικές Απαντήσεις Πανελληνίων Εξετάσεων 2011
12 Μαΐου 2011, 2:22 μμ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄)

ΠΕΜΠΤΗ 12 ΜΑΪΟΥ 2011

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Είναι δεδομένο ότι το διαδίκτυο έφερε μια πιο ισότιμη πρόσβαση στη γνώση. Ζούμε ένα κύμα εκδημοκρατισμού της γνώσης. Παλιότερα, για να δει κανείς τη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, έπρεπε να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα. Σήμερα, μπορεί να βρει τα βιβλία της από το γραφείο του. Παλιότερα, έπρεπε να έχει κάποιος λεφτά για να παρακολουθήσει μαθήματα του ΜΙΤ1. Σήμερα, έρχονται διαδικτυακά στο σπίτι του.

Σ’ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται τρεις γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την «Πληροφοριακή Βόμβα». Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. Δεν τους ξέρει, αλλά…υπάρχουν. Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με τα «παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ2, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσεις, το πρώτο που ξεχνάς είναι τα «παιδάκια της Αφρικής». Η τρίτη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο «ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά τεχνολογία, καμιά επιστημονική επανάσταση δεν διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455· ωστόσο στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η επανάσταση έγινε και ακόμη προχωρεί. Εξάλλου, αυτοί που μιλούν για ψηφιακό χάσμα στην Αφρική πρέπει να αναλογιστούν ποιο είναι το τυπογραφικό χάσμα του δυτικού κόσμου με την Αφρική.

Πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μετέχουν ισότιμα στην κοινωνία της γνώσης και πλέον όχι μόνον ως αναγνώστες, αλλά και ως συγγραφείς. Στον κυβερνοχώρο, οικονομικά και τεχνολογικά, όλοι βρίσκονται στο ίδιο σημείο εκκίνησης. Στο διαδίκτυο, το άρθρο ενός δημοσιογράφου είναι εξίσου προσβάσιμο με το άρθρο ενός πιτσιρίκου. Δηλαδή, τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής κοινωνίας και απομένει να δούμε αν θα συνθέσουν νέες. Στον κυβερνοχώρο λειτουργεί καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του και τις δυνατότητές του. Αυτό όμως δημιουργεί έναν κατακερματισμό της εμπειρίας που τρομάζει πολλούς. Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα. Από την άλλη, όλη αυτή η πληθώρα διαθέσιμων πληροφοριών μετατρέπεται σε άγχος. «Πληροφοριακό άγχος» το ονομάζουν κάποιοι ψυχολόγοι: «να προλάβω να δω το ένα, να διαβάσω το άλλο, να μη χάσω το τρίτο, ώστε να μην είμαι εκτός θέματος και εκτός της κοινότητας όπου ζω και λειτουργώ». Αυτό το άγχος είναι λογικό να υπάρχει και να μεγεθύνεται, όσο μεγαλώνει το ποσό των πληροφοριών που όλοι έχουμε διαθέσιμες.

Όλα αυτά είναι πραγματικά, αλλά το ίδιο θα έλεγε κι ένας μοναχός του Μεσαίωνα βλέποντας την πλημμύρα των αιρετικών κειμένων που άρχισαν να βγαίνουν από τις τυπογραφικές μηχανές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πληροφορική επανάσταση είναι σε μετάβαση και κάθε επανάσταση σε μετάβαση διασπείρει σύγχυση. Το παλιό δεν έχει πεθάνει και το καινούριο δεν έχει γεννηθεί.

Πάσχος Μανδραβέλης. Από τον ημερήσιο τύπο (διασκευή).

1. ΜΙΤ: Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης.

2. Αλτσχάιμερ: Νόσος με κυριότερο σύμπτωμα την απώλεια της μνήμης.


A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε. (100-120 λέξεις)

Μονάδες 25

Β1. «Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα». Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60 – 80 λέξεων το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου.

Μονάδες 10

Β2. α) Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου.

(«Σ’ αυτόν τον υπαρκτό [...] με την Αφρική»). (Μονάδες 4)

β) Να βρείτε τη δομή της ίδιας παραγράφου. (Μονάδες 3)

Μονάδες 7

Β3. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις:

«Πληροφοριακή Βόμβα»

«Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;»

«Πληροφοριακό άγχος»

(Μονάδες 3)

β) Να βρείτε στο κείμενο πέντε παραδείγματα μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας.

(Μονάδες 5)

Μονάδες 8

Β4. α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

πιθανών, ξεχνάς, κατακερματισμό, μετατρέπεται, διασπείρει. (Μονάδες 5)

β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

υπαρκτό, άρνηση, σίγουρος, προσβάσιμο, λογικό.

(Μονάδες 5)

Μονάδες 10

Γ1. Ως ομιλητής σε ημερίδα που οργανώνει το σχολείο σου με θέμα τη χρήση του διαδικτύου, να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτό να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου. (500-600 λέξεις)

Μονάδες 40


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το κείμενο αναφέρεται στη δύναμη της τεχνολογίας και την προσφορά της στον τομέα της γνώσης. Αρχικά, επισημαίνεται ο ρόλος του διαδικτύου μέσω των υπηρεσιών που προσφέρει. Στη συνέχεια, βέβαια, παρουσιάζονται οι τρεις ενδεχόμενες αντιρρήσεις που μπορούν να προβληθούν. από τη μια μεριά τίθεται η προβληματική του μη ελέγξιμου της τεχνολογίας, ενώ από την άλλη αντιπαραβάλλεται η σημαντικότητα των κοινωνικών προβλημάτων και ανασκευάζεται το επιχείρημα ότι τελικά δεν έχουν όλοι επαφή με αυτή. Πρόσθετα, αποφαίνεται σχετικά με τις νέες δυνατότητες της τεχνολογίας στην διάδοση πληροφοριών και στην προσβασιμότητά του διαδικτύου. Συμπερασματικά, σημειώνεται η ανάγκη προσαρμογής στα νέα δεδομένα υπό ένα αισιόδοξο πρίσμα.

Β1. Ένα κοινωνικό σύνολο συγκροτείται κάτω από την επίδραση ποικίλων παραγόντων, σημαντικότερος από τους οποίους θεωρείται η συμμετοχή σε κοινές εμπειρίες. Οι ανησυχίες που αναδύονται μέσω της ενασχόλησης με ζητήματα πολιτικού, κοινωνικού, ηθικού, πνευματικού ή και πολιτιστικού περιεχομένου αρχικά, είναι δυνατόν να εξασφαλίσουν κοινά βιώματα, να μεταλαμπαδεύσουν αξίες και να ορίσουν κοινούς στόχους σε μια ομάδα. Σε βάθος όμως χρόνου, μπορούν να συμβάλλουν στη συλλογική αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων που προκύπτουν στο πλαίσιο της κοινωνικής συμβίωσης.

Β2α. Η δεύτερη παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων και πιο συγκεκριμένα με διαίρεση και παραδείγματα.

Στη θεματική περίοδο αναφέρονται οι τρεις αντιρρήσεις (γκρίνιες). Στις λεπτομέρειες αναφέρονται τα είδη της διαίρεσης. Λέξεις κλειδιά είναι « Η μία…», «Η δεύτερη…», «Η τρίτη…».

Τα παραδείγματα εντοπίζονται στα χωρία που υπάρχει η λέξη-κλειδί «για παράδειγμα», ενώ στη συνέχεια είναι διακριτή η παράθεση συγκεκριμένων παραδειγμάτων.

Β2β. Δομικά μέρη:

Θεματική περίοδος: « Σ’ αυτόν τον υπαρκτό … γκρίνιες. »

Λεπτομέρειες-Σχόλια: «Η μία είναι … Αφρική. »

Κατακλείδα: Δεν υπάρχει

Β3α. «Πληροφοριακή Βόμβα»: Παράθεση του τίτλου συγκεκριμένου βιβλίου

«Τι να το κάνω … πυρετό; »: Παράθεση λόγων / Ειρωνεία

«Πληροφοριακό άγχος»: Ειδική σημασία

Β3β. «κύμα εκδημοκρατισμού της γνώσης»

«ορθώνονται τρεις γκρίνιες»

«τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού»

«τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής

κοινωνίας»

«πλημμύρα των αιρετικών κειμένων»

Β4α.

Πιθανών: ενδεχόμενων

Ξεχνάς: λησμονείς

Κατακερματισμός: διάσπαση, διαίρεση, τεμαχισμός

Μετατρέπεται: μεταβάλλεται

Διασπείρει: διασκορπίζει, διαδίδει, διαχέει

Β4β.

Υπαρκτό: ανύπαρκτο

Άρνηση: αποδοχή

Σίγουρος: αβέβαιος

Προσβάσιμο: απροσπέλαστο, απρόσιτο

Λογικό: παράλογο

Γ1.

Επικοινωνιακό Πλαίσιο: Ομιλία

Προσφώνηση: Κυρίες και Κύριοι,

Αγαπητές συμμαθήτριες,

Αγαπητοί συμμαθητές,

Πρόλογος

Συγκεντρωθήκαμε σήμερα όλοι εδώ, με αφορμή την ημερίδα που οργανώθηκε από το σχολείο μας με θέμα τη χρήση του διαδικτύου. Αξιοποιώντας την ευκαιρία που μου δίνεται, θα ήθελα από το βήμα αυτό να καταθέσω τις απόψεις μου, συγκεκριμένα για τη συμβολή του διαδικτύου στη διάδοση της γνώσης και πώς θα μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε δημιουργικά στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας.

1ο ζητούμενο: Υπηρεσίες διαδικτύου για τη μετάδοση της γνώσης

Βάση δεδομένων με απέραντο υλικό για την αύξηση γνώσεων:

Πρόσβαση σε βιβλιοθήκες και εγκυκλοπαίδειες. Δανεισμός και ανάγνωση βιβλίων.
Προγράμματα συνεργασίας μεταξύ σχολείων διαφορετικών χωρών (E-twinning). Επικοινωνία με Πανεπιστήμια όλου του κόσμου / Σπουδές από απόσταση (Ανοικτό Πανεπιστήμιο)
Γενικότερη πληροφόρηση για ο,τιδήποτε συμβαίνει στην κοινωνία που ζούμε
Πρόσβαση και επικοινωνία με μουσεία
Ενημέρωση για τον τρόπο λειτουργίας άλλων κοινωνιών – κρατών. Σύγκριση πολιτευμάτων
Επαφή με άλλους πολιτισμούς

(μεταβατική παράγραφος)

2ο ζητούμενο: Τρόποι δημιουργικής αξιοποίησης στο πλαίσιο του σχολείου

Ενημέρωση για τον τρόπο λειτουργίας του διαδικτύου για ασφαλή πλοήγηση, τόσο από εκπαιδευτικούς, όσο και από μαθητές
Χρησιμοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που έχουν δημιουργηθεί, για να πλαισιώνεται η διδασκαλία με ένα σύνολο πληροφοριών που εκ των πραγμάτων, αδυνατεί να μεταδώσει ο εκπαιδευτικός και κατά συνέπεια συμβάλλουν στη βελτίωση του μορφωτικού αποτελέσματος της διδασκαλίας/ ο καθηγητής λειτουργεί ως πρότυπο
Ανάθεση εργασιών στους μαθητές με υποχρεωτική χρήση του διαδικτύου προκειμένου να έρθουν σε επαφή με ευρύ πληροφοριακό υλικό
Ανάπτυξη σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών (π.χ. τηλεκπαίδευση: εξ΄ αποστάσεως διδασκαλία

Επίλογος

Αξιοποιώντας τα νέα δεδομένα που είναι η ανάπτυξη της τεχνολογίας και συγκεκριμένα των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ελπίζουμε πως θα διασφαλίσουμε και την πολυπόθητη κοινωνική συμβίωση, καθώς θα δημιουργηθούν άνθρωποι με ουσιαστική πνευματική συγκρότηση

Επιφώνηση

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και τον πολύτιμο χρόνο που μου αφιερώσατε !

[Οι απαντήσεις δόθηκαν από την Ομάδα Φιλολόγων του Φροντιστηρίου "Ανατολικό" της Θεσσαλονίκης .http://www.anatoliko.edu.gr]
Πηγή: http://blogs.sch.gr/stratilio